Bekas presiden Persatuan Undang-Undang Sabah, Roger Chin, berkata PSS boleh menyediakan akses pekerjaan formal kepada mereka, sekali gus mengurangkan kemiskinan dan mengurangkan pergantungan hidup secara haram.

“(PSS) mempunyai potensi (untuk Bajau Laut) untuk menjadi sebahagian daripada ekonomi arus perdana, menawarkan peluang untuk mengintegrasikan kemahiran maritim unik mereka ke dalam sektor seperti pelancongan dan pemuliharaan marin.

“Kemasukan sebegitu juga boleh membantu Sabah menangani kekurangan buruh, khususnya dalam industri di mana Bajau Laut mempunyai kepakaran yang relevan,” katanya kepada FMT.

Bagaimanapun, Chin berkata PSS seharusnya hanya menjadi penyelesaian sementara kerana ia tidak menangani isu asas tanpa kerakyatan. Komuniti itu kekal terdedah kepada eksploitasi dan peminggiran sosial tanpa laluan yang jelas kepada pemastautin tetap, tambahnya.

Chin berkata rangka kerja perlindungan yang teguh adalah penting untuk mengelakkan eksploitasi. Ini, katanya, mesti menangani kesaksamaan hak buruh, pendidikan dan latihan kemahiran dan akses kepada perkhidmatan asas.

Beliau juga membangkitkan kebimbangan mengenai potensi tentangan daripada masyarakat tempatan dan pihak berkepentingan yang melihat Bajau Laut sebagai orang luar, sambil berkata PSS berpotensi dieksploitasi sebagai cara memasuki Malaysia secara haram, bukannya sebagai penyelesaian kepada isu kemanusiaan.

Chin menegaskan dasar telus adalah penting untuk meredakan kebimbangan dan memupuk sokongan.

“Sejauh mana rakyat Sabah mengalu-alukan PSS bergantung pada cara ia dibentangkan dan dilaksanakan.

“Penting untuk menekankan bahawa ia tidak akan menjejaskan hak rakyat Sabah atau menjejaskan akses mereka kepada sumber, sebaliknya menyediakan penyelesaian berstruktur kepada isu tanpa kerakyatan yang berlarutan dan menyumbang secara positif kepada ekonomi negeri melalui integrasi Bajau Laut, ” katanya.

Pada September 2019, menteri dalam negeri ketika itu Muhyiddin Yassin dan Shafie, ketua menteri negeri pada masa itu, mencadangkan supaya PSS dilaksanakan mulai 1 Jun 2020. Cadangan itu dibatalkan berikutan tindak balas masyarakat tempatan yang menyaksikan parti Shafie, Warisan, tewas dalam PRK Kimanis pada Januari 2020.

Wong Kueng Hui, seorang aktivis dan pengarah Mandiri Borneo, menyokong inisiatif kebangkitan PSS, turut berkata ia juga akan memberi komuniti Bajau Laut akses kepada penjagaan kesihatan, pendidikan dan keselamatan.

“PSS akan membenarkan Bajau Laut hidup secara sah dengan maruah, bermakna mereka tidak perlu hidup dalam ketakutan ditangkap sewenang-wenangnya dan boleh mencari pekerjaan yang sesuai untuk menyara diri mereka,” kata Wong kepada FMT.