Punca utama masalah dalam gabungan pembangkang itu ialah perbalahan sengit dalam parti Bersatu, apabila ahli Majlis Pimpinan Tertinggi (MPT) Wan Saiful Wan Jan mengkritik keras Setiausaha Agung Azmin Ali — mendedahkan perpecahan dalaman parti yang semakin mendalam.
Isnin lalu, Wan Saiful menuduh Azmin dan Ketua Penerangan Bersatu Tun Faisal Ismail Aziz, menakut-nakutkan ketua bahagian yang didakwa terlibat dalam usaha menyingkirkan presiden parti, Muhyiddin Yassin.
Beliau menegaskan bahawa tandatangan yang dikumpul oleh pimpinan akar umbi bukan bertujuan untuk menggulingkan Muhyiddin, sebaliknya untuk membantah perbincangan awal mengenai calon perdana menteri Bersatu menjelang perhimpunan agung tahunan pada 9 September.
Tahap perpecahan itu semakin jelas semasa perhimpunan tersebut. Beberapa jam sebelum ucapan dasar Muhyiddin, 122 daripada 169 ketua bahagian berkumpul untuk makan tengah hari lima kilometer dari lokasi majlis.
Apabila Muhyiddin kemudian menyentuh tentang percubaan untuk menyingkirkannya, keadaan dewan menjadi kecoh. Para perwakilan akhirnya mengekalkan sokongan kepada beliau sebagai calon perdana menteri Bersatu, namun insiden itu mendedahkan bahawa presiden parti sedang berada dalam tekanan.
Krisis itu semakin parah disebabkan perebutan kuasa yang lebih mendalam mengenai kepimpinan masa depan Bersatu.
Surat layang yang diedarkan sebelum perhimpunan mendakwa Timbalan Presiden Hamzah Zainudin merancang untuk mengambil alih jawatan tertinggi, menuduh beliau mereka-reka ‘Konsensus Gopeng’ yang kononnya menunjukkan Muhyiddin bersetuju untuk berundur.
Dalam ucapannya di perhimpunan itu, Hamzah memberi amaran kepada ahli parti agar menjauhi amalan toksik seperti ‘tikam belakang’ dan ‘surat layang’, serta menegaskan bahawa Bersatu ialah ‘satu keluarga besar’ yang mesti kekal bersatu.
Pertelingkahan itu kemudian menjadi peribadi, apabila Wan Saiful mendakwa Azmin ‘tidak layak’ untuk memimpin, namun Azmin menolak tuduhan itu sebagai sebahagian daripada ‘budaya fitnah’ yang boleh menghancurkan parti. Beberapa bahagian Bersatu negeri menyeru supaya Wan Saiful dipecat, manakala yang lain menasihatinya supaya menumpukan kepada kes rasuah yang dihadapinya.
Bagi sebuah parti yang berasaskan konsep perpaduan Melayu, Bersatu kini kelihatan berpecah kepada beberapa puak yang bersaing, berisiko mengalami kehancuran dalaman seperti yang pernah menimpa parti-parti Melayu lain sebelum ini.
Dilema PAS
Sementara itu, komponen utama PN yang lain, PAS, berdepan dilema kepimpinan tersendiri. Walaupun tidak begitu mendesak, persoalan mengenai masa depan presiden parti Abdul Hadi Awang masih berlarutan.
Beliau dan Timbalannya Tuan Ibrahim Tuan Man, kekal tanpa bertanding dalam muktamar bulan lalu, memastikan kesinambungan kepimpinan. Namun, spekulasi mengenai tahap kesihatan dan keupayaan Hadi untuk terus memimpin masih berterusan.
Walaupun Hadi berjaya membawa PAS mencapai prestasi terbaik dalam PRU 2022, penganalisis berpendapat parti itu kini berada di tahap mendatar. Dominasi PAS di Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis kekal kukuh, tetapi kegagalan menarik sokongan pengundi bukan Melayu telah mengehadkan cita-cita nasional parti Islam itu.
Seruan agar kepimpinan diserahkan kepada tokoh teknokrat seperti Menteri Besar Terengganu Ahmad Samsuri Mokhtar, tidak mendapat sambutan.
Satu lagi persoalan yang belum terjawab ialah siapa yang akan dinamakan PN sebagai calon perdana menterinya. Bersatu telah terlebih dahulu menyatakan sokongan supaya Muhyiddin, 78, terus menjadi wajah utama gabungan itu, tetapi Hadi secara terbuka menyeru agar had umur calon ditetapkan pada 70 tahun.
Hamzah, 68, sering disebut-sebut sebagai calon berpotensi, namun pencalonannya dijangka akan mencetuskan penentangan daripada penyokong Muhyiddin dan Azmin.
Sementara kerajaan perpaduan boleh menonjolkan pencapaian dasar-dasarnya, PN pula berisiko dalam jangka pendek menjelangnya PRN Sabah dan jangka panjang bagi PRU16 apabila tiada pemimpin yang jelas atau mesej yang padu.