Ini selepas Malaysia gagal meningkatkan kedudukan dan skor dalam Indeks Persepsi Rasuah (CPI) tahunan oleh Transparency International.
Edmund Terence Gomez dari Universiti Malaya mengulangi gesaan itu dengan mengatakan ia merupakan pembaharuan utama yang sepatutnya diberi keutamaan oleh kerajaan perpaduan sejurus berkuasa.
“Kelewatan ini menimbulkan persoalan serius sama ada kerajaan Anwar Ibrahim serius untuk mengurangkan rasuah. Pembaharuan institusi utama ini adalah penting untuk membantu menggerakkan agenda ini ke hadapan,” katanya kepada FMT.
Gomez percaya kedudukan sama CPI Malaysia 2024 sebahagiannya disebabkan oleh persepsi pendakwaan terpilih, yang menurutnya boleh dikurangkan dengan mengasingkan SPRM daripada JPM.
Beliau merujuk kepada beberapa kes berprofil tinggi di mana tertuduh dilepaskan tanpa dibebaskan, yang turut dipetik oleh Transparency International Malaysia (TI-M).
“Ini menunjukkan bahawa SPRM nampaknya tidak mempunyai keupayaan untuk bertindak tanpa rasa takut. Ini adalah sesuatu yang perlu dan hanya boleh ditangani sebaik sahaja perdana menteri tidak mempunyai bidang kuasa ke atas SPRM.
“Bagaimanapun, perdana menteri kelihatan keberatan untuk memastikan SPRM bebas sepenuhnya daripada pihak eksekutif kerajaan,” katanya.
Terdapat beberapa gesaan selama ini agar kerajaan menjamin kebebasan SPRM dengan mengasingkannya daripada bidang kuasa JPM. Pada Jun 2024, Anwar berkata Putrajaya akan mengkaji implikasi cadangan meletakkan agensi itu di bawah Parlimen.
Anwar juga berkali-kali berikrar untuk memastikan kebebasan SPRM, berkata ia bebas untuk menyiasat sesiapa sahaja tanpa mengira status mereka walaupun berada di bawah JPM.
Rasuah besar dan kecil
Gomez mengakui bahawa SPRM telah bekerja keras untuk memerangi rasuah, terutamanya dalam kalangan pegawai penguatkuasa, tetapi berkata terdapat perbezaan besar antara rasuah besar dan rasuah kecil.
“Rasuah kecil adalah mengenai rasuah harian yang melibatkan, sebagai contoh, Jabatan Kastam, polis dan Jabatan Imigresen. Isu sebenar, yang saya fikirkan kepada kebanyakan rakyat Malaysia, adalah rasuah besar.
“Apabila kita bercakap tentang rasuah besar, kita bercakap tentang orang yang memegang jawatan kuasa atau pengaruh dalam kerajaan, yang melakukan perbuatan rasuah tetapi tidak dipertanggungjawabkan,” katanya.
Sementara itu, pemangku Ketua Pegawai Eksekutif Institut Demokrasi dan Hal Ehwal Ekonomi (IDEAS) Aira Azhari bersetuju dengan penilaian TI-M bahawa kerajaan kurang kesegeraan melaksanakan perubahan segera dalam menangani rasuah, sambil menyatakan ketiadaan beberapa perkara yang ketara dalam pembaharuan.
Aira berkata Putrajaya perlu membentangkan Rang Undang-undang Pembiayaan Politik yang ditunggu-tunggu dan menggubalnya sebelum PRU akan datang dan menggesa format baharu pengisytiharan aset untuk pegawai kanan awam dan Ahli Parlimen disegerakan.
Beliau berkata satu lagi pembaharuan besar yang kurang ialah pengasingan peranan peguam negara dan pendakwa raya, yang menimbulkan persepsi campur tangan politik dalam badan kehakiman atau dalam pendakwaan.
“Pembaharuan khusus ini penting untuk menangani punca rasuah,” katanya.