Norza Zakaria mengundurkan diri daripada jawatan presiden Persatuan Badminton Malaysia (BAM) pada 24 Ogos tahun lalu, menamatkan era kepimpinan yang bukan sahaja membawa pulang pingat, tetapi turut merombak keseluruhan cara sukan badminton diuruskan di Malaysia dari atas hingga ke bawah.
Kini, BAM dilihat beralih kepada seorang ahli politik untuk meneruskan legasi itu. Menteri Pelaburan, Perdagangan dan Industri, Tengku Zafrul Aziz telah dicalonkan oleh majlis BAM untuk mengambil alih tampuk kepimpinan.
Pelantikan itu masih belum rasmi, namun jika diterima, beliau akan mewarisi sebuah badan sukan yang jauh lebih stabil berbanding ketika Norza mula mengambil alih pada 2017. Itu berita baiknya.
Berita kurang baiknya? Harapan kini lebih tinggi berbanding sebelum ini – dan peminat badminton Malaysia bukanlah jenis yang sabar.
Bagaimana Norza mengubah permainan
Ketika Norza kali pertama menjadi pemangku presiden pada 2016, Malaysia baru sahaja mencatat pencapaian cemerlang di Sukan Olimpik Rio: tiga pingat perak, termasuk aksi epik Lee Chong Wei ke final Olimpik ketiganya. Mudah untuk sekadar mengekalkan momentum itu, tetapi Norza mempunyai perancangan lain.
Sejak mengambil alih pada 2017, jelas beliau tidak mahu meneruskan pendekatan lama. Beliau memperkenalkan manfaat seperti caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) dan Perkeso untuk pemain kebangsaan – sesuatu yang belum pernah dilakukan sebelum ini.
Norza bukan sekadar bercakap tentang melayan atlet secara profesional; beliau membuktikannya melalui dasar yang dilaksanakan.
Kemudian, beliau memindahkan operasi ke Akademi Badminton Malaysia (ABM) – sebuah hab berprestasi tinggi dengan 18 gelanggang, kemudahan pemulihan dan gimnasium yang canggih serta asrama yang menempatkan 120 pemain, separuh daripadanya berusia bawah 18 tahun.
Lebih daripada sekadar bangunan, ABM menjadi pusat saraf badminton negara. Model akademik juga berubah – daripada pendekatan ketat Sekolah Sukan Bukit Jalil kepada sistem IGCSE (International General Certificate of Secondary Education) swasta, yang membolehkan pemain mengimbangi antara pelajaran dan sukan. IGCSE diiktiraf di UK sebagai setara dengan GCSE.
Pendekatan ini menyeluruh, bercita-cita tinggi – dan terbukti berkesan.
Daripada pembangunan ke penguasaan
Norza juga menghapuskan sistem pemilihan berasaskan umur. Sebaliknya, beliau memperkenalkan sistem berasaskan prestasi. Pemilihan dilakukan berdasarkan kedudukan dunia, bukan tarikh lahir. Mesejnya jelas: rebut tempat anda melalui prestasi.
Perubahan ini membuka peluang kepada bakat muda yang dahagakan kejayaan dan meningkatkan persaingan secara menyeluruh. BAM juga mula memberi sokongan kepada pemain profesional bebas – mengiktiraf bahawa bakat di luar sistem juga layak diberi perhatian.
Kemudian, kejayaan mula menjelma.
Pada 2022, Aaron Chia dan Soh Wooi Yik mencipta sejarah apabila menjadi pasangan Malaysia pertama menjuarai Kejohanan Dunia. Pearly Tan dan M Thinaah pula menjadi pasangan wanita pertama negara memenangi Terbuka Perancis. Lee Zii Jia, hasil didikan ABM, muncul antara nama paling menonjol dalam acara perseorangan lelaki di peringkat dunia.
Sepanjang tempoh Norza memimpin, Malaysia mengutip 36 gelaran Persekutuan Badminton Dunia (BWF). Itu bukan kebetulan – ia hasil daripada satu sistem yang berkesan.
Di sebalik tabir, beliau memastikan BAM kekal mampan
Norza bukan sahaja menumpukan kepada prestasi di gelanggang. Beliau memastikan BAM mempunyai dana yang mencukupi.
Beliau berjaya mendapatkan penajaan besar, termasuk kerjasama dengan Petronas dan Yonex bernilai RM55 juta. Ini bukan sekadar talian hayat; ia isyarat kepada dunia bahawa BAM adalah organisasi yang serius dan diurus dengan baik.
Ketika banyak badan sukan utama lain bergelut – bola sepak Malaysia antara contohnya – BAM pula menandatangani perjanjian bernilai tinggi.
Beliau turut memperkukuhkan akar umbi melalui sistem akreditasi kelab-kelab tempatan, berpandukan model Eropah. Ia memberikan kelab pengiktirafan yang sewajarnya dan mewujudkan laluan pembangunan yang lebih tersusun dari peringkat negeri ke kebangsaan.
Menjamin kelestarian sistem
Walaupun telah menyatakan hasrat untuk berundur dan tempohnya bersama BAM hampir tamat, Norza tidak mahu sekadar menyerahkan jawatan begitu sahaja. Beliau mahu meninggalkan sesuatu yang berkekalan.
Akhir tahun lalu, BAM mengumumkan kerjasama strategik dengan Pemandu Associates. Matlamatnya? Untuk membangunkan pelan hala tuju bagi menjadikan BAM antara tiga negara badminton terbaik dunia menjelang Sukan Olimpik Los Angeles 2028.
Ia bukan sekadar kenyataan visi. Pemandu sedang menjalankan analisis menyeluruh terhadap BAM – daripada pengurusan atlet sehingga ke tadbir urus dan pengurusan kewangan. Seluruh operasi sedang disemak semula.
Norza merumuskan segalanya dengan baik ketika pelancaran projek itu: “Dunia badminton sentiasa berubah…jika kita tidak menerima perubahan ini dan secara proaktif menjalankan transformasi, kita akan ketinggalan.”
Beliau turut menambah satu kenyataan yang kini semakin bermakna ketika proses peralihan sedang berlaku: “Tiada siapa yang lebih besar daripada institusi.”
Kemunculan Tengku Zafrul – dan satu amaran
Kini, bola berada di gelanggang Tengku Zafrul. Majlis BAM telah mencalonkannya untuk mengambil alih jawatan presiden bagi penggal 2025–2029. Beliau menerima pencalonan itu, dan jika tiada kejutan dijangka memulakan tugas tidak lama lagi.
Namun, ini adalah peranan sangat berbeza daripada apa yang biasa beliau lakukan. Ya, beliau mempunyai pengalaman dalam pengurusan. Ya, beliau pernah menguruskan bajet negara. Tetapi, BAM bukan sebuah kementerian. Ia adalah badan sukan yang diperhatikan oleh seluruh rakyat.
Jika pingat mula merosot, jika sistem gagal, jika peminat mula merasakan BAM kembali merosot – rakyat akan perasan. Dan mereka tahu siapa yang bertanggungjawab.
Malaysia adalah negara di mana sukan menyatukan rakyat lebih daripada ahli politik. Jika Tengku Zafrul gagal mengekalkan apa yang telah dibina oleh Norza, ia bukan sekadar kerugian buat BAM. Ia akan menjejaskan kredibiliti politiknya sendiri.
Taruhan besar
Ini bukan kerja membina semula. Sistemnya sudah berfungsi. Dana mencukupi. Pemain sedang menang. Apa yang diperlukan sekarang adalah kestabilan, kesinambungan dan komitmen terhadap pelan yang telah dirangka oleh Norza.
Tengku Zafrul tidak perlu menjadi pakar badminton. Beliau tidak perlu menjadi wajah utama setiap sidang media atau upacara penyampaian pingat. Tetapi beliau perlu melindungi sistem, menyokong atlet dan tidak mencampuri urusan pakar dalam bidang ini.
Jika beliau cuba mempolitikkan BAM, menggunakannya sebagai alat untuk kepentingan politik sendiri, atau membetulkan sesuatu yang tidak rosak – akibatnya tidak akan baik.
Rakyat Malaysia mempunyai ingatan yang panjang apabila berkaitan dengan badminton. Dan mereka tidak segan untuk memberitahu ahli politik jika mereka tersalah langkah dalam sukan yang menjadi sebahagian daripada identiti nasional ini.
Kegagalan di BAM bukan sekadar servis tersasar – ia adalah ‘unforced error’ dibuat Tengku Zafrul.
Ashraf Abdullah adalah bekas pengarang urusan kumpulan Rangkaian Televisyen Media Prima Berhad.
Artikel ini adalah pandangan penulis dan tidak semestinya mewakili FMT.