Pakar minyak sawit, Ahmad Ibrahim, berkata keazaman politik dan satu baik pulih terhadap model perniagaan Felda diperlukan bagi menyelesaikan pelbagai masalah yang membelenggu agensi tersebut.

Profesor kejuruteraan kimia di Universiti UCSI itu, berkata sebarang perubahan terhadap Felda akan menyebabkan peneroka menanggung kesusahan, yang boleh menjejaskan undi kepada kerajaan.

“Peneroka akan menderita buat sementara waktu, dan parti politik akan bimbang kehilangan undi. Tetapi mereka (ahli politik) mesti cukup berani untuk mengubah model perniagaan Felda,” katanya kepada FMT.

Beliau mengulas laporan tempoh satu bulan diberikan kepada Felda untuk mengemukakan cadangan hala tuju baharu kepada kerajaan.

Perdana Menteri Anwar Ibrahim minggu lalu berkata bahawa Felda tidak boleh meneruskan operasi dalam bentuk sedia ada, kerana kerajaan terpaksa menyuntik hampir RM1 bilion setiap tahun ke dalam agensi tersebut.

80% Pembaziran

Ahmad berkata salah satu masalah terbesar Felda adalah hanya 20% daripada buah kelapa sawit yang dituai dimanfaatkan, sementara baki 80% dibazirkan.

“Sisa ini sebenarnya boleh diubah menjadi bahan bernilai tinggi seperti produk berasaskan kayu, yang boleh meningkatkan pendapatan peneroka sebanyak 80%,” katanya Ahmad yang pernah bekerja dengan Felda pada 1990an.

Sisa tandan kosong boleh diproses menjadi baja, manakala hampas sawit boleh dijadikan makanan untuk larva lalat hitam, yang dijadikan makanan ternakan. Sisa hampas sawit juga boleh diproses menjadi grafit sintetik, bahan penting dalam bateri litium-ion.

Kesilapan pemilikan tanah

Ahmad berkata antara kesilapan utama Felda adalah membenarkan peneroka dalam skim penempatan semula untuk memiliki tanah, yang akhirnya menyebabkan tanah tersebut dibahagikan kepada generasi kedua, sekali gus mengurangkan hasil serta kecekapan pengeluaran.

“Ketika Pakatan Harapan memerintah pada 2018, seorang menteri mencadangkan supaya generasi kedua menyewakan tanah mereka bagi membolehkan plot tanah digabungkan untuk meningkatkan keuntungan, tetapi cadangan itu ditolak oleh peneroka,” katanya.

“Kerana kesilapan itu telah berlaku, fokus kini harus diberikan kepada peningkatan hasil melalui pengeluaran biojisim.

“Di Indonesia, peneroka mengusahakan tanah tetapi mereka tidak memiliki tanah tersebut, memastikan tanah dapat diusahakan secara produktif,” katanya.

Hutang Felda yang Besar

Veteran politik, Zaid Ibrahim, berkata tempoh satu bulan tidak mencukupi untuk Felda merangka hala tuju baharu, memandangkan masalah dalam agensi itu sudah lama berakar umbi.

Beliau berkata masalah kewangan Felda berpunca daripada salah urus selama bertahun-tahun serta hutang yang semakin meningkat.

Tujuannya juga berubah mengikut masa, daripada matlamat asal untuk melahirkan usahawan Melayu. “Ia diurus dengan baik sebelum ini, dan ada peneroka yang berjaya. Tetapi ramai juga yang menyerahkan tanah mereka kepada pihak lain untuk menjalankan perniagaan,” katanya.

Zaid berkata proses memodenkan Felda akan menjadi sukar kerana bebanan hutang yang besar.

“Walaupun kecekapan operasi bertambah baik, Felda tetap mempunyai hutang. Ia tidak akan menjadi menguntungkan kecuali langkah drastik diambil, termasuk menswastakan beberapa bahagian,” katanya.

Beliau turut mencadangkan supaya kerajaan menggalakkan penjawat awam muda untuk meneroka peluang perniagaan bersama Felda.

“Sektor kerajaan mempunyai 1.4 juta penjawat awam. Mengapa tidak tawarkan peluang kepada golongan muda yang mempunyai cita-cita keusahawanan?” katanya.

Model lebih baik untuk peneroka

Profesor Kajian Makanan dan Pertanian Universiti Putra Malaysia, Fatimah Arshad berkata Felda tidak mengikut peredaran zaman, terutama dalam akses kepada data dan aplikasi yang boleh membantu peneroka meningkatkan hasil mereka melebihi pengeluaran asas.

Beliau berkata 112,000 peneroka Felda perlu mengadaptasi prinsip koperasi secara kolektif, seperti yang digunakan oleh koperasi tenusu Amul di India dan Fonterra di New Zealand.

Katanya, industri tenusu India mengalami perubahan besar dengan memperkasakan petani kecil menerusi model koperasi yang memastikan harga yang adil dan pendapatan yang stabil dengan menghubungkan mereka terus ke pasaran serta menghapuskan orang tengah.

Fonterra, sebuah koperasi petani di New Zealand, mengawal setiap peringkat pengeluaran tenusu, daripada pengumpulan susu hingga pengedaran global.

Fatimah mencadangkan agar koperasi generasi baharu ditubuhkan dan diketuai oleh peneroka muda serta usahawan, dengan menggabungkan pendigitalan, kilang pintar, serta strategi e-dagang.

“Felda mesti kembali kepada misi teras untuk memperkasakan peneroka. Ia perlu meliberalisasikan pasaran input supaya peneroka boleh menyertai aktiviti bernilai tinggi seperti pengurusan ladang, pemprosesan minyak sawit, pengeluaran baja, dan perdagangan hadapan,” katanya.

Katanya, peneroka boleh memainkan peranan utama termasuk perkhidmatan keselamatan, kejuruteraan dan pembinaan, pemprosesan minyak sawit, getah dan koko, serta perniagaan runcit dan pengangkutan.

“Aktiviti ini kini dikendalikan oleh anak syarikat Felda. Sebaliknya, ia patut dikendalikan sendiri oleh peneroka,” katanya.