Hasrat Dr Mahathir itu disampaikan dalam ucapan pada 1991, 10 tahun selepas bergelar perdana menteri buat kali pertama.
Ucapan itu ditulis oleh Rustam A Sani, yang pada masa itu merupakan intelektual awam yang terkenal.
Rustam, yang meninggal dunia pada 2008, begitu lama berharap rakyat Malaysia akan memikirkan diri mereka sebagai satu kaum dan bukannya kaum yang berasingan, menurut anaknya Azrani Rustam, yang bercakap dengan FMT di Gerakbudaya, sebuah acara bagi memperingati Rustam yang juga penyair, cendikiawan dan aktivis sosial dan politik.
Azrani percaya visi Bangsa Malaysia telah ditumbangkan dengan disedari atau tidak oleh wacana politik yang menimbulkan kebimbangan terhadap hak Melayu yang dipijak.
Azrani berkongsi wawasan bapanya. “Ia relevan walaupun sekarang, selepas pilihan raya umum 9 Mei,” katanya. “Selama 20 tahun yang lalu, persoalan yang berterusan adalah mengenai hala tuju Malaysia.
“Kita perlu bercakap mengenai apa yang perlu dilakukan dan apa yang dimaksudkan untuk maju sebagai satu bangsa. Kita perlu menggalakkan wacana mengenai isu kaum dan agama, perpecahan di bandar dan luar bandar, bahasa kebangsaan dan bentuk sistem pendidikan yang kita perlu diambil.”
Beliau berkata beberapa persoalan mengenai pembinaan negara tidak akan terus diperkatakan rakyat Malaysia selepas 61 tahun kemerdekaan jika perbincangan yang berkaitan dipromosikan.
Profesor Emeritus Abdul Rahman Embong dari Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), yang juga kawan karib Rustam, menyelar pandangan “tidak tepat, sempit dan negatif” Bangsa Malaysia yang dibuat beberapa pihak.
Beliau berkata, seperti Rustam, beliau percaya pada konsep yang berbeza dengan konsep Bangsa Indonesia.
“Dengan Bangsa Malaysia, kita tidak bermaksud menghilangkan identiti etnik,” katanya. “Kita berfikir meraikan perbezaan dan menghargai persamaan kita. Kita bangga dengan bahasa kebangsaan saat kita menggunakan bahasa lain.”
Beliau berkata beralih daripada politik berasaskan kaum akan menjadi penting dalam mencari kemajuan.
Rustam, yang dilahirkan di Tanjung Malim, adalah anak nasionalis terkenal Datuk Ahmad Boestamam, yang nama sebenarnya Abdullah Sani.
Rustam adalah penulis prolifik yang memenangi Anugerah Kesusasteraan Negara pada 1988/89. Beliau berkhidmat sebagai profesor bersekutu di UKM dan Universiti Malaya dan kemudian menjadi felo kanan di Institut Kajian Strategik dan Antarabangsa.
Beliau terkenal dalam pergerakan Reformasi Datuk Seri Anwar Ibrahim. Sebagai timbalan presiden Parti Rakyat Malaysia, beliau berperanan penting dalam rundingan yang membawa kepada pembentukan PKR, penggabungan antara partinya dan Parti Keadilan Nasional. Beliau berkhidmat sebagai ketua informasi PKR.
Antara karya-karyanya yang terkenal ialah antologi puisi bertajuk “Riak-Riak Kecil” dan buku-buku “Failed Nation? Concerns of a Malaysian Nationalist and Social Roots of the Malay Left”.